IPAM چیست؟

در دنیای تکنولوژی مدرن امروزی، ما توسط دستگاه‌های متصل به شبکه محاصره شده‌ایم. همه مایلند از طریق تلفن هوشمند، تبلت، کامپیوتر و گاهی اوقات حتی با چند ابزار به طور همزمان به اینترنت متصل شوند. برای هر یک از این دستگاه‌ها به IP نیاز داریم که آنها را در شبکه شناسایی کند. IP را می‌توان به صورت دستی یا نرم افزاری ارائه کرد. IPAM نرم افزاری برای مدیریت IP است. 

IPAM چیست؟

IPAM روشی برای برنامه ریزی، ردیابی و مدیریت اطلاعات مربوط به فضای آدرس IP است. با نرم افزار IPAM، یک مدیر شبکه می‌تواند IP‌های موجود را مدیریت کند. این نوع نرم افزار می‌تواند مدیریت IP، DNS و تنظیمات DHCP را خودکار کند.

یک نرم افزار IPAM می‌تواند:
IP‌های موجود فعلی را نشان ‌دهد.

• وضعیت(status) IPها را نشان دهد  دائمی یا موقت.
• نام میزبان(hostname) مربوط به هر آدرس IP را نمایش دهد.
• روترهایی که توسط هر دستگاه استفاده می‌شود.
• نمایش ساب‌نت‌ها (subnet) ، چه کسانی از آنها استفاده می‌کنند و چقدر بزرگ هستند.

چرا IPAM مهم است؟

IPAM موثر برای ثبات و امنیت شبکه بسیار مهم است. بدون مدیریت صحیح آدرس IP، شبکه‌ها می‌توانند تداخل آدرس IP را تجربه کنند که می‌تواند منجر به خرابی، از دست دادن داده‌ها و سایر مشکلات شود. همچنین به جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به شبکه کمک می‌کند، که می‌تواند منجر به نقض داده‌ها و سایر خطرات امنیتی شود. علاوه بر این، IPAM استفاده کارآمد از آدرس‌های IP را امکان پذیر می‌کند و هزینه‌های مرتبط با مدیریت آدرس را کاهش می‌دهد.

IPAM چگونه کار می‌کند؟

IPAM (مدیریت آدرس IP) روشی متمرکز برای ردیابی، تخصیص و مدیریت آدرس‌های IP در یک شبکه خاص ارائه می‌دهد. به این ترتیب، مدیران می‌توانند به راحتی آدرس‌های IP را به دستگاه‌ها اختصاص دهند، تخصیص آدرس IP را مدیریت نموده و وظایف مختلف مدیریت شبکه را خودکار کنند. در ادامه اقدامات اصلی درگیر در IPAM آمده است:

1. کشف (discovery) آدرس IP: به طور معمول، ابزارهای IPAM با اسکن شبکه برای کشف آدرس‌های IP موجود و شناسایی دستگاه‌هایی که در حال حاضر به شبکه متصل هستند، شروع می‌شوند.
2. تخصیص آدرس IP: هنگامی که آدرس‌های IP موجود را کشف کرد، مدیران IPAM می‌توانند IP را به صورت دستی یا خودکار به دستگاه‌ها اختصاص دهند که می‌تواند بر اساس سیاست‌ها یا قوانین از پیش تعریف شده انجام شود.
3. مدیریت رکورد DNS: ابزارهای IPAM همچنین می‌توانند برای مدیریت رکوردهای DNS، استفاده شوند که نام دامنه را به آدرس‌های IP نگاشت می‌کند. در صورت نیاز، رکوردهای DNS را می‌توان ایجاد، ویرایش یا حذف کرد.
4. پیکربندی DHCP:  نرم افزار IPAM همچنین می‌تواند برای پیکربندی سرورهای DHCP استفاده شود که به طور خودکار آدرس‌های IP را به دستگاه‌های موجود در شبکه اختصاص می‌دهد. پیکربندی DHCP را می‌توان از سیستم IPAM انجام داد. این امر نیاز به پیکربندی دستی DHCP را در دستگاه‌های جداگانه را کاهش می‌دهد.
5. ردیابی و گزارش آی‌پی: ابزارهای IPAM پایگاه داده‌ای از تمام آدرس‌های IP استفاده شده در شبکه را نگهداری می‌کنند، که به مدیران اجازه می‌دهد استفاده از IP را ردیابی و به سرعت تضادهای آدرس IP را شناسایی و حل کنند. علاوه بر این، می‌تواند گزارش‌هایی برای نشان دادن آمار استفاده از آدرس IP، تاریخچه و سایر جزئیات مرتبط ایجاد کند.

فواید استفاده از IPAM

IPAM (مدیریت آدرس IP) مزایای متعددی را برای سازمان‌هایی که آن را اجرا می‌کنند ارائه می‌دهد. برخی از مزایای کلیدی به شرح زیر است:

• بهبود پایداری شبکه: IPAM به جلوگیری از تداخل آدرس IP کمک می‌کند که می‌تواند منجر به اختلالات شبکه و خرابی شود. با حفظ فهرست دقیق آدرس‌های IP و تخصیص خودکار آن، می‌توان اطمینان حاصل کرد که آدرس‌های IP به گونه‌ای تخصیص داده می‌شوند که خطر تداخل را به حداقل می‌رساند.
• تقویت امنیت شبکه: IPAM به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا استفاده از IP را مانیتور و دستگاه‌های غیرمجاز در شبکه را شناسایی کنند. به این ترتیب، به جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به شبکه کمک می‌کند و خطر نقض داده‌ها و سایر حوادث امنیتی را کاهش می‌دهد.
• کاهش هزینه‌ها: IPAM می‌تواند به کاهش هزینه‌های عملیاتی مرتبط با مدیریت آدرس IP کمک کند. با خودکار کردن تخصیص IP و مدیریت رکورد DNS، ابزارهای IPAM می‌توانند زمان و منابع مورد نیاز برای مدیریت آی‌پی را کاهش دهند.
• استفاده کارآمد از آی‌پی: IPAM  می‌تواند به سازمان‌ها کمک کند تا با شناسایی آدرس‌های IP استفاده نشده یا کم کارکرد و تخصیص مجدد آنها در صورت لزوم، از ‌IPهای موجود بهتر استفاده کنند که می‌تواند به کاهش نیاز به آدرس‌های IP اضافی کمک کند، که می‌تواند گران و وقت گیر باشد.
• مدیریت متمرکز: روشی متمرکز برای مدیریت آدرس IP فراهم می‌کند که به مدیران اجازه می‌دهد آی‌پی‌ها را از یک مکان واحد مدیریت کنند که به ساده سازی فرآیند و کاهش خطر خطاهای دستی کمک می‌کند.
• مقیاس پذیری: ابزارهای IPAM به گونه‌ای طراحی شده‌اند که مقیاس پذیر باشند و به سازمان‌ها اجازه می‌دهند آی‌پی‌ها را در چندین شبکه و مکان مدیریت نمایند. این امر به ویژه برای سازمان‌های بزرگتر که دارای محیط‌های شبکه پیچیده هستند سودمند است.

مدیریت آی‌پی بدون IPAM  ممکن است؟

بله، زندگی بدون IPAM امکان پذیر است، اما سخت‌تر است. کارکنان فناوری اطلاعات می‌توانند یک شبکه کوچک را با یک صفحه گسترده(Spreadsheet) مدیریت کنند. در آن می‌توان جدولی از IP ها، دستگاه‌های متصل، روترها و شماره پورت‌ها وجود داشته باشد. مشکل زمانی شروع می‌شود که شبکه بزرگتر شود. ادمین باید IP های زیادی را بررسی کند و به طور مداوم اکسل را به روز کند.

چندین مشکل آشکار ممکن است ایجاد شود:

• تداخل آدرس آی‌پی (IP conflict)- اگر DHCP به خوبی پیکربندی نشده باشد و ادمین آن را به صورت دستی انجام دهد، تداخل IP ممکن است رخ دهد. اگر دو دستگاه IP یکسانی دریافت کنند، هیچ یک نمی‌توانند متصل شوند. اگر یکی از دستگاه‌ها سرور باشد، این می‌تواند آزاردهنده باشد و منجر به قطعی گسترده شود.
• مشکلات امنیتی- احتمال نقض امنیت زیاد و پاسخگویی ضعیف است. یک دستگاه جدید می‌تواند به شبکه متصل شود.
• مشکلات سازگاری- بسته به کشوری که در آن هستید، ممکن است به لاگ‌ها و گزارش‌ها برای فضای آدرس IP شما نیاز باشد. شما باید یک گزارش مناسب ارائه دهید.
• عیب یابی مشکلات- به صورت دستی، همه چیز سخت‌تر است. پیدا کردن مشکل دقیق شبکه ممکن است یک کابوس باشد. آیا کانفلیکت در پورت یا تداخل IP یا چیز دیگری است؟ ممکن است چند سال طول بکشد.

نرم افزار IPAM متن‌باز

نرم افزارهای IPAM زیادی وجود دارد، اما اگر کسب و کار کوچک یا متوسطی دارید، IPAM متن‌باز رایگان می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. همه این گزینه‌ها از IPv6 و VRF (virtual routing and forwarding) پشتیبانی می‌کنند.

• NetBox - با پایگاه داده PostgreSQL، تحت لایسنس آپاچی کار می‌کند.
• GestióIP – دارای یک رابط مبتنی بر وب، گزینه‌های جستجوی پیشرفته است و از MySQL تحت لایسنس GPLv3 استفاده می‌کند.
• phpIPAM – یکی دیگر از گزینه‌های رایگان خوب با ویژگی‌های بسیار است. phpIPAM از MySQL و MariaDB تحت لایسنس GPLv3 استفاده می‌کند.

3 گزینه پیشنهادی بالا، نقطه شروع بسیار خوبی برای استفاده از IPAM هستند و اگر همه نیازهای شما را برآورده نکردند، می‌توانید نرم افزارهای پولی را بررسی کنید.

IPAM یک راهکار عالی برای از بین بردن بار شبکه از دوش کارکنان فناوری اطلاعات است. این امر مدیریت شبکه را بسیار ساده‎تر و سازماندهی می کند. استفاده از IPAM می‌تواند بهره وری را بهبود بخشیده و مشکلات شبکه را کاهش دهد.