بررسی و مقایسه SaaS، PaaS و IaaS

IaaS، PaaS و SaaS در سالهای اخیر به دلیل مزایایی که برای کسب و کارها در هر اندازه ارائه می‌دهند، محبوبیت فوق العاده‌ای به دست آورده‌اند. این مدل‌های خدمات رایانش ابری، راه‌حل‌های مقرون‌به‌صرفه، مقیاس‌پذیر و انعطاف‌پذیری را برای سازمان‌ها ارائه می‌کنند که می‌توانند بر اساس نیازهای خاص آنها تنظیم شوند.

در این مطلب، تفاوت‌های کلیدی بین IaaS، PaaS و SaaS، ویژگی‌های کلیدی، مزایا و معایب، موارد استفاده، تفاوت‌های کلیدی و مثال‌ها را بررسی خواهیم کرد. همچنین درباره زمان استفاده از هر سرویس برای کمک به تصمیم گیری آگاهانه برای کسب و کار خود بحث خواهیم کرد.
 

IaaS، PaaS و SaaS چیست؟

IaaS چیست؟

IaaS (زیرساخت به عنوان سرویس) یک مدل سرویس رایانش ابری است که منابع محاسباتی مجازی را از طریق اینترنت فراهم می کند. در این مدل، یک ارائه‌دهنده شخص ثالث، سخت‌افزار، نرم‌افزار، سرورها، ذخیره‌سازی و سایر اجزای زیرساختی را از طرف کاربران خود میزبانی می‌کند. IaaS بسیار مقیاس پذیر است و به کسب و کارها اجازه می دهد منابع را بر اساس تقاضا خریداری کنند و آن را به یک راه حل ایده آل برای تغییر حجم کاری  تبدیل می کند.

PaaS چیست؟

PaaS (پلتفرم به عنوان سرویس) یک مدل سرویس رایانش ابری است که بستری را برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌کند تا برنامه‌ها را بدون نگرانی درباره زیرساخت‌های زیربنایی بسازند، آزمایش کنند و به کار ببرند. PaaS شامل ابزارها، کتابخانه‌ها و سرویس‌هایی است که توسعه‌دهندگان را قادر می‌سازد تا برنامه‌ها را با کارایی بیشتری ایجاد و مدیریت کنند. این مدل به کسب و کارها اجازه می دهد تا روی توسعه برنامه های خود تمرکز کنند در حالی که ارائه دهنده PaaS مدیریت زیرساخت را بر عهده می گیرد.

SaaS چیست؟

SaaS (نرم افزار به عنوان سرویس) یک مدل سرویس رایانش ابری است که برنامه های نرم افزاری را از طریق اینترنت ارائه می دهد. با SaaS، کاربران می‌توانند از طریق مرورگر وب به برنامه‌های کاربردی نرم‌افزار دسترسی داشته باشند و نیازی به نصب و نگهداری نرم‌افزار بر روی دستگاه‌های جداگانه را از بین ببرند. ارائه دهندگان SaaS زیرساخت های زیربنایی را مدیریت می کنند و اطمینان حاصل می کنند که برنامه ها همیشه به روز و در دسترس هستند.

حالا که اصول اولیه را بررسی کردیم ، بیایید ویژگی‌های کلیدی هر کدام را  بیشتر درک کنیم

ویژگی‌های کلیدی IaaS

1. مقیاس‌پذیری: IaaS منابع درخواستی را ارائه می‌دهد و به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا در صورت نیاز مقیاس خود را افزایش یا کاهش دهند.
2. مقرون به صرفه: کاربران فقط برای منابعی که مصرف می کنند پرداخت می کنند و هزینه های اولیه را کاهش می دهد.
3. سفارشی سازی: IaaS سطح بالایی از کنترل بر زیرساخت را فراهم می کند و به کسب و کارها این امکان را می دهد تا محیط خود را با نیازهای خاص خود تنظیم کنند.
4. امنیت: ارائه دهندگان IaaS معمولا اقدامات امنیتی قوی از جمله فایروال ها، تشخیص نفوذ و رمزگذاری ارائه می دهند.

ویژگی‌های کلیدی PaaS

1. ابزارهای توسعه دهنده: PaaS شامل مجموعه‌ای از ابزارها و خدمات است که برای ساده سازی توسعه و استقرار(deployment) برنامه طراحی شده اند.
2. میان‌افزار: PaaS خدمات میان‌افزاری(middleware) مانند مدیریت پایگاه داده، پیام‌رسانی و ذخیره‌سازی را برای پشتیبانی از توسعه برنامه‌ها ارائه می‌کند.
3. مقیاس‌پذیری: پلت‌فرم‌های PaaS می‌توانند به‌طور خودکار منابع را برای تطبیق حجم کاری (workload) در حال تغییر مقیاس‌بندی کنند.
4. همکاری: PaaS به توسعه دهندگان این امکان را می دهد تا راحت تر در پروژه ها همکاری کنند، زیرا می توانند به ابزارها و منابع مشابه از هر کجا دسترسی داشته باشند.

ویژگی‌های کلیدی SaaS

1. قابلیت دسترسی: برنامه‌های SaaS از هر دستگاهی با اتصال به اینترنت قابل دسترسی هستند و برای کار از راه دور ایده‌آل هستند.
2. به‌روزرسانی‌های خودکار: ارائه‌دهندگان SaaS به‌روزرسانی‌های نرم‌افزار را مدیریت می‌کنند و اطمینان می‌دهند که کاربران همیشه به آخرین ویژگی‌ها و وصله‌های امنیتی دسترسی دارند.
3. قیمت‌گذاری مبتنی بر اشتراک: SaaS معمولا از یک مدل قیمت‌گذاری اشتراکی استفاده می‌کند و به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد فقط برای ویژگی‌هایی که نیاز دارند پرداخت کنند.
4. یکپارچه‌سازی: برنامه‌های SaaS اغلب با سایر سرویس‌های ابری ادغام می‌شوند، جریان کار (workflow) و به اشتراک گذاری داده را ساده می‌کنند.

مزایا و معایب IaaS

مزایا:

• انعطاف‌پذیری: IaaS به کسب‌وکارها انعطاف‌پذیری ارائه می‌دهد تا منابع را در صورت نیاز افزایش یا کاهش دهند.
• صرفه جویی در هزینه: IaaS نیاز کسب و کارها به سرمایه گذاری و نگهداری سخت افزار خود را از بین می برد و هزینه های سرمایه ای را کاهش می دهد.
• کنترل: IaaS به کسب و کارها امکان کنترل بر زیرساخت های خود را می دهد و به آنها اجازه می دهد محیط خود را برای رفع نیازهای خاص خود سفارشی کنند.

معایب:

• مدیریت: IaaS به کسب و کارها نیاز دارد که زیرساخت های خود را مدیریت کنند که می تواند زمان بر و پیچیده باشد.
• امنیت: در حالی که ارائه دهندگان IaaS اقدامات امنیتی را ارائه می دهند، کسب و کارها همچنان مسئول ایمن سازی برنامه ها و داده های خود هستند.

مزایا و معایب PaaS

مزایا:

• توسعه سریعتر: PaaS ابزارها و خدماتی را ارائه می دهد که توسعه برنامه ها را ساده می کند و توسعه دهندگان را قادر می سازد تا برنامه ها را با سرعت بیشتری بسازند و اجرا کنند.
• کاهش پیچیدگی: PaaS زیرساخت های اساسی را انتزاعی می کند و به توسعه دهندگان این امکان را می دهد که به جای مدیریت سرورها و شبکه ها بر روی نوشتن کد تمرکز کنند.
• صرفه جویی در هزینه: PaaS نیاز کسب و کارها به سرمایه گذاری و حفظ زیرساخت توسعه خود را از بین می برد.

معایب:

• سفارشی‌سازی محدود: پلتفرم‌های PaaS ممکن است سطح سفارشی‌سازی مشابه IaaS را ارائه ندهند، که می‌تواند برای کسب‌وکارهایی با الزامات منحصربه‌فرد یک اشکال باشد.
• قفل فروشنده: کسب‌وکارها ممکن است به یک ارائه‌دهنده PaaS خاص وابسته شوند و تغییر پلتفرم‌ها یا انتقال برنامه‌ها را دشوار کند.

مزایا و معایب SaaS

مزایا:

• سهولت استفاده: استفاده از برنامه‌های SaaS آسان است و نیازی به نصب و نگهداری ندارد، و برای کسب‌وکارهایی با منابع محدود IT ایده‌آل است.

• صرفه جویی در هزینه: SaaS نیاز کسب و کارها را به سرمایه گذاری و نگهداری نرم افزار خود بی نیاز می کند و هزینه های سرمایه ای را کاهش می دهد.

• به‌روزرسانی‌های خودکار: ارائه‌دهندگان SaaS به‌روزرسانی‌های نرم‌افزار را مدیریت می‌کنند و اطمینان می‌دهند که کاربران همیشه به آخرین ویژگی‌ها و وصله‌های امنیتی دسترسی دارند.

معایب:

• سفارشی‌سازی محدود: برنامه‌های SaaS ممکن است سطح سفارشی‌سازی مشابه IaaS یا PaaS را ارائه ندهند، که می‌تواند برای کسب‌وکارهایی با الزامات منحصربه‌فرد یک اشکال باشد.
• امنیت داده‌ها: در حالی که ارائه دهندگان SaaS معمولاً اقدامات امنیتی قوی ارائه می دهند، کسب و کارها همچنان باید به ارائه دهنده برای محافظت از داده های حساس خود اعتماد کنند.

در ادامه برخی از رایج ترین نمونه های استفاده از IaaS، PaaS و SaaS آورده شده است

مثال‌ استفاده از  IaaS

1. تجزیه و تحلیل داده های بزرگ: IaaS منابع مقیاس پذیر مورد نیاز برای پردازش و تجزیه و تحلیل مجموعه داده های بزرگ را فراهم می کند و آن را برای پروژه های کلان داده ایده آل می کند. مثال: Amazon Web Services (AWS) EC2.
2. پشتیبان گیری و بازیابی فاجعه: IaaS به کسب و کارها امکان می دهد بک آپ ها را ذخیره کرده و راه حل های بازیابی از فاجعه (Disaster Recovery) را در فضای ابری پیاده سازی کنند و از حفاظت از داده‌ها و تداوم کسب و کار اطمینان حاصل کنند. مثال: Microsoft Azure Virtual Machines
3. میزبانی وب: IaaS زیرساخت مورد نیاز برای میزبانی وب سایت‌ها و برنامه‌های کاربردی وب را فراهم می کند و مقیاس پذیری و انعطاف پذیری را ارائه می دهد. مثال: Google Cloud Compute Engine.

مثال‌ استفاده از  PaaS

1. توسعه برنامه: PaaS بستری را برای توسعه دهندگان فراهم می کند تا برنامه ها را به سرعت و کارآمد بسازند، آزمایش کنند و اجرا کنند. مثال: Heroku.
2. توسعه اینترنت اشیا(IoT) : PaaS ابزارها و خدماتی را ارائه می‌دهد که از توسعه اینترنت اشیا پشتیبانی می کند و به کسب و کارها امکان می دهد دستگاه های متصل را ایجاد و مدیریت کنند. مثال: IBM Watson IoT Platform.
3. توسعه معماری میکروسرویس‌ها: PaaS از توسعه و استقرار میکروسرویس ها پشتیبانی می کند و به کسب و کارها اجازه می دهد برنامه های ماژولار و مقیاس پذیر بسازند. مثال: Red Hat OpenShift.

مثال‌ استفاده از  SaaS

1. مدیریت ارتباط با مشتری (CRM): راهکارهای CRM در SaaS کسب‌وکارها را قادر می‌سازد تا داده‌های  مشتری را مدیریت، تعاملات را ردیابی و رفتار مشتری را تحلیل کنند. مثال: Salesforce.
2. مدیریت پروژه: ابزارهای مدیریت پروژه SaaS به تیم‌ها کمک می‌کند تا با یکدیگر همکاری، پیشرفت کار را پیگیری و منابع را به طور موثرتری مدیریت کنند. مثال: Trello.
3. مدیریت منابع انسانی (HRM): راهکارهای HRM در SaaS فرآیندهای منابع انسانی را ساده‌تر می‌کنند، مانند استخدام، عضوگیری و مدیریت مزایا. مثال: Workday

چه زمانی از IaaS، PaaS و SaaS استفاده کنیم؟

هر یک از این مدل‌های خدمات رایانش ابری موارد استفاده متفاوتی دارند. بیایید یک به یک آنها را بررسی کنیم.

زمان استفاده از IaaS:

1. زمانی که کسب و کارها به سطح بالایی از کنترل بر زیرساخت های خود نیاز دارند.
2. زمانی که کسب‌وکارها باید به سرعت منابع را افزایش یا کاهش دهند تا حجم کاری در حال تغییر را تطبیق دهند.
3. زمانی که کسب و کارها می خواهند با برون سپاری مدیریت سخت افزار و زیرساخت، هزینه های سرمایه ای را کاهش دهند.

زمان استفاده از PaaS:

1. زمانی که کسب و کارها می خواهند توسعه و استقرار برنامه را ساده کنند.
2. زمانی که کسب و کارها به پلتفرمی نیاز دارند که از همکاری بین توسعه دهندگان پشتیبانی کند.
3. زمانی که کسب و کارها می خواهند پیچیدگی مدیریت زیرساخت‌ها را کاهش دهند.

زمان استفاده از SaaS:

1. زمانی که کسب و کارها به نرم افزارهای کاربردی آسان نیاز دارند که از هر دستگاهی قابل دسترسی باشد.
2. زمانی که کسب و کارها می خواهند نیاز به نصب و نگهداری نرم افزار را از بین ببرند.
3. زمانی که کسب‌وکارها یک مدل قیمت‌گذاری مبتنی بر اشتراک را ترجیح می‌دهند که به آن‌ها اجازه می‌دهد فقط برای ویژگی‌هایی که نیاز دارند پول پرداخت کنند.

تفاوت های کلیدی در IaaS، PaaS و SaaS

تفاوت های کلیدی بین IaaS، PaaS و SaaS را می توان با مقایسه آنها در پارامترهای مختلف درک کرد. در ادامه، 10 پارامتر مختلف را مورد بررسی قرار خواهیم داد تا تفاوت‌های بین این مدل‌های خدمات رایانش ابری را دقیق‌تر بررسی کنیم.

1. مدل سرویس: IaaS منابع محاسباتی مجازی را فراهم می کند، PaaS پلتفرمی را برای توسعه برنامه ارائه می دهد و SaaS برنامه های نرم افزاری را از طریق اینترنت ارائه می دهد.
2. مدیریت زیرساخت: کاربران IaaS مسئول مدیریت زیرساخت خود هستند، در حالی که کاربران PaaS و SaaS برای مدیریت زیرساخت به ارائه دهنده متکی هستند.
3. توسعه اپلیکیشن: IaaS شامل ابزارهایی برای توسعه اپلیکیشن نیست، PaaS مجموعه ای از ابزارها و خدمات را برای توسعه دهندگان ارائه می دهد. SaaS بر ارائه برنامه های کاربردی ready-to-use تمرکز دارد.
4. مقیاس پذیری: هر سه مدل مقیاس پذیری را ارائه می دهند، اما IaaS بیشترین کنترل را بر تخصیص منابع ارائه می دهد، در حالی که PaaS و SaaS مقیاس بندی را به طور خودکار بر اساس تقاضای کاربر انجام می دهند.
5. سفارشی سازی: IaaS بالاترین سطح سفارشی سازی را ارائه می دهد و به کاربران این امکان را می دهد تا زیرساخت های خود را مطابق با نیازهای خود تنظیم کنند. PaaS برخی از گزینه‌های سفارشی سازی را ارائه می دهد، در حالی که SaaS معمولا کمترین قابلیت سفارشی سازی را دارد.
6. ساختار هزینه: IaaS از یک مدل پرداختی پیروی می کند، که در آن کاربران برای منابعی که مصرف می کنند پرداخت می کنند. PaaS معمولا دارای یک مدل قیمت گذاری مبتنی بر اشتراک است که طبقات مختلف بر اساس مصرف منابع دارد. SaaS همچنین از یک مدل قیمت گذاری مبتنی بر اشتراک، با برنامه هایی بر اساس ویژگی ها و تعداد کاربران استفاده می کند.
7. امنیت: کاربران IaaS مسئول امنیت برنامه‌ها و داده‌های خود هستند، در حالی که ارائه‌دهندگان PaaS و SaaS بیشتر جنبه‌های امنیتی، از جمله امنیت زیرساخت‌ها و برنامه‌ها را مدیریت می‌کنند.
8. مسئولیت کاربر: کاربران IaaS مسئول مدیریت زیرساخت های خود از جمله سرورها، ذخیره سازی و شبکه هستند. کاربران PaaS روی توسعه و استقرار برنامه تمرکز می کنند، در حالی که کاربران SaaS فقط باید داده ها و تنظیمات خود را در برنامه مدیریت کنند.
9. سرعت استقرار(Deployment): استقرار IaaS می تواند زمان بر باشد، زیرا کاربران باید زیرساخت خود را راه اندازی و پیکربندی کنند. PaaS استقرار سریعتر را امکان پذیر می کند، زیرا پلتفرم از قبل برای توسعه تنظیم شده است. SaaS سریعترین استقرار را ارائه می دهد، زیرا کاربران می توانند بلافاصله از طریق یک مرورگر وب به برنامه ها دسترسی داشته باشند.
10. قفل فروشنده (Vendor Lock-in): کاربران IaaS می توانند به راحتی زیرساخت خود را به ارائه دهنده دیگری منتقل کنند، در حالی که کاربران PaaS ممکن است به دلیل ابزارها و خدمات خاص پلت فرم با چالش هایی روبرو شوند. کاربران SaaS ممکن است بیشترین قفل فروشنده را تجربه کنند، زیرا انتقال داده ها و تنظیمات بین برنامه ها می تواند پیچیده باشد.

نمودار بررسی IaaS، PaaS و SaaS

برای تجسم تفاوت بین IaaS، PaaS و SaaS، یک نمودار سه لایه را تصور کنید:

1. IaaS: لایه پایین زیرساخت شامل سخت افزار، سرورها، ذخیره سازی و اجزای شبکه را نشان می دهد.
2. PaaS: لایه میانی نشان دهنده پلتفرم، شامل ابزارها، کتابخانه ها و خدماتی است که از توسعه اپلیکیشن پشتیبانی می کنند.
3. SaaS: لایه بالایی برنامه های نرم افزاری را نشان می دهد که کاربران از طریق مرورگر وب به آنها دسترسی دارند.

خلاصه

به طور خلاصه، IaaS، PaaS و SaaS سه مدل خدمات محاسبات ابری متمایز هستند که سطوح مختلف کنترل، سفارشی‌سازی و مدیریت را به مشاغل ارائه می‌دهند. با درک تفاوت‌های کلیدی بین این مدل‌ها، ویژگی‌ها، مزایا و معایب آن‌ها، موارد استفاده، و مثال‌ها، کسب‌وکارها می‌توانند تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد اینکه کدام سرویس ابری برای نیازهایشان مناسب‌تر است، بگیرند.

سوالات متداول

•  تفاوت بین IaaS، PaaS و SaaS چیست؟

IaaS منابع محاسباتی مجازی را فراهم می کند، PaaS پلتفرمی را برای توسعه برنامه ارائه می دهد و SaaS برنامه های نرم افزاری را از طریق اینترنت ارائه می دهد. کاربران IaaS زیرساخت های خود را مدیریت می کنند، کاربران PaaS بر توسعه برنامه تمرکز می کنند و کاربران SaaS فقط باید داده ها و تنظیمات خود را در برنامه مدیریت کنند.

• چگونه بین IaaS، PaaS و SaaS برای کسب و کار خود انتخاب کنم؟

الزامات کسب و کار خود، سطح کنترل و سفارشی سازی مورد نیاز و منابع IT خود را در نظر بگیرید. اگر به کنترل زیرساخت نیاز دارید، IaaS، برای توسعه برنامه کاربردی ساده، PaaS، و برای برنامه های کاربردی آماده با حداقل مدیریت، SaaS را انتخاب کنید.

• ساختار هزینه برای IaaS، PaaS و SaaS چیست؟

IaaS از یک مدل پرداختی مبتنی بر استفاده از منابع پیروی می کند، PaaS از قیمت گذاری لایه ای مبتنی بر اشتراک استفاده می کند و SaaS قیمت گذاری مبتنی بر اشتراک را بر اساس ویژگی ها و تعداد کاربران ارائه می دهد.

•  IaaS، PaaS و SaaS چگونه مقیاس پذیری را مدیریت می کنند؟

هر سه مدل مقیاس‌پذیری را ارائه می‌کنند، اما IaaS بیشترین کنترل را بر تخصیص منابع فراهم می‌کند، در حالی که PaaS و SaaS مقیاس‌بندی را به‌طور خودکار بر اساس تقاضای کاربر انجام می‌دهند.

• آیا IaaS، PaaS و SaaS امن هستند؟

کاربران IaaS مسئول امنیت برنامه‌ها و داده‌های خود هستند، در حالی که ارائه‌دهندگان PaaS و SaaS بیشتر جنبه‌های امنیتی، از جمله امنیت زیرساخت‌ها و برنامه‌ها را مدیریت می‌کنند. با این حال، کسب‌وکارها همچنان باید اقدامات امنیتی ارائه‌شده توسط ارائه‌دهنده خدمات ابری انتخابی خود را ارزیابی کنند.

•  چند نمونه از ارائه دهندگان IaaS، PaaS و SaaS چیست؟

نمونه‌های IaaS شامل Amazon Web Services (AWS) EC2 و Microsoft Azure Virtual Machines هستند. نمونه های PaaS عبارتند از Heroku و Red Hat OpenShift. از نمونه های SaaS می توان به Salesforce و Trello اشاره کرد.

• آیا می توانم از ترکیبی از IaaS، PaaS و SaaS برای کسب و کار خود استفاده کنم؟

بله، بسیاری از کسب‌وکارها از رویکرد ترکیبی استفاده می‌کنند و مدل‌های مختلف خدمات ابری را برای رفع نیازهای خاص خود ترکیب می‌کنند. به عنوان مثال، یک شرکت ممکن است از IaaS برای زیرساخت خود، PaaS برای توسعه اپلیکیشن و SaaS برای برنامه های نرم افزاری خاص استفاده کند.

• قفل فروشنده (vendor lock-in) چیست و چگونه بر کاربران IaaS، PaaS و SaaS تأثیر می گذارد؟

قفل فروشنده زمانی اتفاق می‌افتد که یک کسب‌وکار به یک ارائه‌دهنده خاص وابسته می‌شود و تغییر پلتفرم‌ها یا انتقال برنامه‌ها را دشوار می‌کند. کاربران IaaS می توانند به راحتی زیرساخت خود را جابجا کنند، در حالی که کاربران PaaS ممکن است به دلیل ابزارهای خاص پلتفرم با چالش هایی روبرو شوند. کاربران SaaS ممکن است بیشترین قفل فروشنده را تجربه کنند، زیرا انتقال داده ها و تنظیمات بین برنامه ها می تواند پیچیده باشد.

•  IaaS، PaaS و SaaS چگونه بر سرعت استقرار تاثیر می‌گذارند؟

استقرار IaaS می تواند زمان بر باشد، زیرا کاربران باید زیرساخت خود را راه اندازی و پیکربندی کنند. PaaS استقرار سریعتر را امکان پذیر می کند، زیرا پلتفرم از قبل برای توسعه تنظیم شده است. SaaS سریعترین استقرار را ارائه می دهد، زیرا کاربران می توانند بلافاصله از طریق یک مرورگر وب به برنامه ها دسترسی داشته باشند.

• مزایای اصلی استفاده از سرویس های ابری مانند IaaS، PaaS و SaaS چیست؟

خدمات ابری مزایای متعددی از جمله صرفه جویی در هزینه، مقیاس پذیری، انعطاف پذیری و کاهش مدیریت فناوری اطلاعات را ارائه می دهند. IaaS کنترل زیرساخت را فراهم می کند، PaaS توسعه برنامه را ساده می کند و SaaS برنامه های کاربردی آماده با حداقل مدیریت را ارائه می دهد.