در دنیای سیستم‌عامل‌های مبتنی بر لینوکس، حفظ سلامت فایل‌سیستم امری حیاتی است. گاهی اوقات، به‌دلیل قطع ناگهانی برق، خرابی سخت‌افزاری، یا خطاهای سیستمی، فایل‌سیستم دچار ناسازگاری و آسیب می‌شود. در این شرایط، استفاده از FSCK به کمک ما می‌آید تا فایل‌سیستم را بررسی کرده و در صورت امکان، آن را تعمیر کند.
در این مطلب، به بررسی چرایی استفاده از FSCK با دیسک نجات Finnix و نحوه استفاده از آن برای تعمیر فایل‌سیستم می‌پردازیم. همچنین مراحل دقیق اجرای FSCK از طریق این دیسک را به‌صورت گام‌به‌گام آموزش خواهیم داد
FSCK چیست و چگونه کار می‌کند؟
بررسی مفهوم FSCK
FSCK مخفف File System Consistency Check به‌معنای بررسی سازگاری فایل‌سیستم است. این ابزار داخلی لینوکس قادر است فایل‌سیستم را اسکن کرده و خطاهایی مانند بلاک‌های خراب، inodeهای معیوب، و لینک‌های خراب را شناسایی و در صورت امکان رفع کند.
عملکرد FSCK چگونه است؟
FSCK بسته به نوع فایل‌سیستم (ext2, ext3, ext4, xfs و …) با ابزارهای اختصاصی‌اش (مانند e2fsck برای ext) کار می‌کند. این ابزارها فایل‌سیستم را به‌صورت سطح پایین بررسی کرده، خطاهای ساختاری را یافته و از کاربر در مورد اصلاح آن‌ها اجازه می‌خواهند، یا در حالت غیرتعامل، به‌طور خودکار عمل می‌کنند.
چه زمانی باید از FSCK استفاده کنیم؟
- پس از قطع ناگهانی برق یا ریبوت ناگهانی سیستم
- در صورت مشاهده پیام‌هایی مانند filesystem is dirty یا unmounted cleanly
- زمانی که سیستم عامل بالا نمی‌آید و به ارور مربوط به فایل‌سیستم برخورد می‌کنید
- در هنگام مونت نشدن یک پارتیشن
دیسک نجات چیست و چه کاربردی دارد؟
دیسک نجات (Rescue Disk)، یک محیط زنده (Live Environment) است که به‌کمک آن می‌توان بدون نیاز به بوت شدن سیستم عامل اصلی، به ابزارهای مدیریت و تعمیر سیستم دسترسی پیدا کرد. دیسک‌های نجات معمولا حاوی ابزارهایی برای بازیابی فایل‌ها، تعمیر بوت‌لودر، اسکن سیستم و اجرای FSCK هستند.
معرفی دیسک نجات Finnix
Finnix یک توزیع زنده لینوکس بسیار سبک و تخصصی برای مدیران سیستم است. این دیسک نجات که در قالب ISO قابل بوت شدن است، ابزارهایی مانند fsck, parted, mount, smartctl و بسیاری ابزارهای تعمیراتی و مدیریتی را در اختیار کاربر قرار می‌دهد.
مزایای استفاده از Finnix
- حجم بسیار کم (کمتر از ۱۰۰ مگابایت)
- سرعت بوت بالا حتی از روی USB
- پشتیبانی از فایل‌سیستم‌های رایج لینوکس
- محیط متنی ساده و سریع برای مدیریت کامل
در صورت دسترسی نداشتن به محیط لینوکس اصلی، استفاده از Finnix یکی از بهترین گزینه‌ها برای اجرای FSCK است.
آموزش گام‌به‌گام استفاده از FSCK با استفاده از دیسک نجات Finnix
مرحله ۱: وارد کردن دیسک نجات
- ابتدا از بخش سرویس‌ها، سرور مورد نظر را پیدا کرده ور روی دکمه مدیریت کنار آن کلیل نمائید.
- در این مرحله با استفاده از کنسول بررسی می‌کنیم که آیا سرور به درست بوت شده یا نیاز به FSCK دارد.
- بعد با کلیک روی « قراردادن دیسک» دیسک نجات را روی Finnix انتخاب می‌کنیم.
- بعد سرور را خاموش و روشن می‌کنیم تا در بوت بعدی با اولیوت دیسک بالا بیاید.
پس از قرار گرفتن دیسک، مدیریت سرور مجازی به شکل زیر تغییر کرده و اطلاع می‌دهد که اولویت بوت با دیسک است.
مرحله ۲: بوت شدن دیسک نجات
- گزینه Live(amd64 ) را انتخاب کنید.
- منتظر بمانید تا کاملا بوت شود.
مرحله ۲: شناسایی پارتیشن معیوب
پس از ورود به محیط Finnix یکی از دستورات زیر را اجرا کنید:
lsblk
یا:
fdisk -l
لیست پارتیشن‌های موجود را ببینید. پارتیشنی که باید بررسی شود را یادداشت کنید (مثلا dev/vda1/)
مرحله۳ : اجرای دستور FSCK
دستور اصلی:
fsck /dev/vda1
در حین اجرای دستور، ممکن است از شما درباره اصلاح خطاها سؤال شود. برای انجام خودکار بدون نیاز به تایید، از گزینه -y استفاده کنید:
fsck -fy /dev/vda1
f-: این گزینه باعث می‌شود بررسی فایل‌سیستم حتی در صورتی که سیستم تشخیص دهد فایل‌سیستم سالم است، به‌صورت اجباری انجام شود. (Force check)
y-: با استفاده از این گزینه، ابزار fsck به تمامی پیام‌ها و پرسش‌های تعمیری به‌صورت خودکار پاسخ Yes داده و بدون نیاز به تایید دستی کاربر، تمام عملیات اصلاح فایل‌سیستم را انجام می‌دهد.
مرحله ۵: بررسی وضعیت پس از تعمیر
پس از اتمام کار، پیامی مبنی بر اتمام بررسی و وضعیت پارتیشن دریافت خواهید کرد. اگر خطاهایی رفع شده باشند، سیستم را ریستارت کرده و ببینید مشکل فایل‌سیستم حل شده یا خیر.
خرید VPS لینوکس با دسترسی کامل SSH و منابع اختصاصی، مناسب برای برنامه‌نویسان، توسعه‌دهندگان و مدیران سایت در پارسدو فراهم است.
جمع‌بندی
ابزار FSCK یکی از ضروری‌ترین ابزارهای مدیریتی لینوکس است که در زمان بروز مشکلات فایل‌سیستم به کمک مدیران سیستم می‌آید. استفاده از FSCK با دیسک نجات Finnix امکان اجرای این ابزار را در محیطی امن و بدون وابستگی به سیستم‌عامل اصلی فراهم می‌کند.
با رعایت گام‌های گفته‌شده در این مطلب، می‌توانید به‌سادگی فایل‌سیستم‌های آسیب‌دیده را شناسایی و ترمیم نموده و سیستم خود را بدون نیاز به نصب مجدد، بازیابی کنید.
